Η πρόταση της Κομισιόν για το ύψος και τον τρόπο χρηματοδότησης της ευρωπαϊκής οικονομίας αποτελεί μια ιστορική πρόκληση για το μέλλον της Ευρώπης και για την επιτυχία του στόχου που είχε τεθεί ήδη με τη Στρατηγική της Λισαβόνας, για «μια Ευρώπη την πιο ανταγωνιστική οικονομία στον κόσμο, ικανή για βιώσιμη ανάπτυξη, με περισσότερες και καλύτερες θέσεις απασχόλησης και με μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή». Για την Ελλάδα, η πρόταση αποτελεί, επιπλέον, μια μεγάλη ευκαιρία για να αποκτήσει ένα παραγωγικό μοντέλο προσαρμοσμένο στον απαιτητικό σημερινό κόσμο της παγκοσμιοποίησης, της 4ης βιομηχανικής επανάστασης και των νέων κινδύνων που δημιουργούν η κλιματική αλλαγή, οι πανδημίες και η γήρανση του πληθυσμού.Η Επιτροπή «σοφών» με Πρόεδρο τον νομπελίστα κ. Πισσαρίδη έχει όλες τις προϋποθέσεις να καλύψει και να επικοινωνήσει με τον καλύτερο τρόπο το σκέλος της προετοιμασίας που αφορά τη στρατηγική και τους άξονες προτεραιότητας ενός αξιόπιστου Αναπτυξιακού Σχεδίου και να εμπνεύσει μια νέα κουλτούρα καινοτομίας, ποιότητας και εξωστρέφειας.

Άλλωστε έχουν προηγηθεί σημαντικές μελέτες ελληνικών και διεθνών οργανισμών που μπορούν να αποτελέσουν τη βάση ενός τέτοιου σχεδίου, αξιοποιώντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας για νέες επενδύσεις σε μεταποίηση, νέες τεχνολογίες, ενέργεια, πράσινη, μπλε και ασημένια οικονομία, συμπλέγματα τουρισμού-αγροδιατροφής-πολιτισμού, logistics. Να ιεραρχήσουν επίσης, τις σημερινές ανάγκες για ψηφιακό μετασχηματισμό, άρση των ανισοτήτων και εκσυγχρονισμό των υποδομών σε μεταφορές, προστασία του περιβάλλοντος, ενεργειακά και ευρυζωνικά δίκτυα, πολιτική προστασία, αναβάθμιση των δημόσιων συστημάτων υγείας, παιδείας, έρευνας και διά βίου μάθησης.

Όπως όμως προκύπτει, αξιολογώντας τα προηγούμενα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης και το ΕΣΠΑ, δεν αρκεί το Αναπτυξιακό Σχέδιο για την απορρόφηση και αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων. Οι σημερινές δυνατότητες διαχείρισης και κυρίως εκτέλεσης έργων και δράσεων στην Ελλάδα, δηλαδή η δυναμικότητά της, όπως θα λέγαμε για μια παραγωγική μηχανή, είναι πεπερασμένο. Έχει συγκεκριμένο παραγωγικό μέγεθος που φτάνει μέχρι τα 3,5-4 δισ. ευρώ.

Με τα νέα δεδομένα, το άθροισμα των αναπορρόφητων πόρων του τρέχοντος ΕΣΠΑ (όριο το 2023), οι πόροι του νέου ΕΣΠΑ (2021-2027) και οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης (2021-2024) θα χρειαστούν από το 2021, μια νέα «μηχανή» ετήσιας απορροφητικότητας της τάξεως των 12-13 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογίσουμε συμπληρωματικά προγράμματα και δάνεια.
Είναι προφανές λοιπόν ότι χρειαζόμαστε μια επανάσταση στον πρακτικό τομέα της υλοποίησης για να μη χάσουμε τη μεγάλη ευκαιρία. Ενα Εφαρμοστικό Σχέδιο που σε μια πρώτη καταγραφή, πρέπει να περιλάβει:

• θεσμικές και οργανωτικές καινοτομίες και αλλαγές στη δημόσια διοίκηση και αυτοδιοίκηση, ένα επιτελικό ψηφιοποιημένο κράτος με απλοποιημένες διαδικασίες
• νέα σχήματα, όπως ο επιτυχημένος και στην Ελλάδα θεσμός των ΣΔΙΤ
• αναδιοργάνωση και πιστοποίηση της διαχειριστικής επάρκειας των φορέων υλοποίησης
•  νέο μηχανισμό τύπου ΜΟΔ για την υποστήριξη των φορέων διαχείρισης και των «αδύναμων» φορέων υλοποίησης
• κίνητρα προσέλκυσης ξένων εταιρειών για αύξηση της δυναμικότητας της χώρας στο σχεδιασμό-παραγωγή-project management έργων, σε σύμπραξη με ελληνικές εταιρείες,
• άμεση έναρξη «ωρίμανσης» πολλών κρίσιμων δράσεων στήριξης των ιδιωτικών και των ξένων επενδύσεων και πολλών βιώσιμων δημόσιων έργων με πολλαπλασιαστικά αναπτυξιακά αποτελέσματα.

Ο Νίκος Διακουλάκης, είναι πρ. ειδικός γραμματέας υπουργείου Ανάπτυξης