Σε «ριζική αλλαγή του λαϊκιστικού πολιτικού συστήματος της Μεταπολίτευσης» προσβλέπει ο Γιώργος Φλωρίδης, που τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται έντονα για την ανασυγκρότηση του χώρου της μεταρρυθμιστικής κεντροαριστεράς.

Σε συνέντευξή του στην FREE SUNDAY και την Αγγελική Σπανού σημειώνει ότι «η πραγματική διαιρετική πολιτική γραμμή που υπάρχει στο πολιτικό σύστημα τα χρόνια της κρίσης, και όχι μόνο, είναι λαϊκισμός εναντίον μεταρρυθμίσεων».

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ Γ. ΦΛΩΡΙΔΗ

Διανύουμε μια ενδιαφέρουσα πολιτική περίοδο ή απλώς έχουμε εθιστεί στη διαρκή αναμπουμπούλα;
Για την Ελλάδα η πολιτική περίοδος που διανύουμε είναι όντως ενδιαφέρουσα, επειδή όλοι κατάλαβαν, πλέον, ότι η χρεοκοπία της έχει και τα τρία ιδεολογικά πρόσημα της μεταπολιτευτικής κομματικής γεωγραφίας: και το δεξιό και το κεντρώο και, εσχάτως, το αριστερό. Με κοινό παρονομαστή τον μεταπολιτευτικό λαϊκισμό.
Σήμερα συνειδητοποιούμε με δραματικό τρόπο ότι η πολιτική των απατηλών υποσχέσεων δεν μπορεί πλέον να ασκηθεί από κανένα κόμμα και κανένα πρόσωπο, οποιασδήποτε ιδεολογίας. Και, φυσικά, η χώρα δεν μπορεί να προχωρήσει με πολιτικές ΣΥΡΙΖΑ, που καθυστερούν τις αλλαγές και ροκανίζουν τον πολιτικό χρόνο με αυτοσκοπό την εξουσία. Σήμερα πάλι βουλιάζουμε, αργά αλλά σταθερά.
Ακόμα και μετά από πέντε χρόνια κρίσης εξακολουθούμε, δυστυχώς, να χρειαζόμαστε τις μεγάλες τομές που θα χτίσουν ένα νέο αντιλαϊκιστικό πολιτικό σύστημα, το οποίο θα στηρίζεται σε ένα στέρεο παραγωγικό οικονομικό σύστημα και θα το τροφοδοτεί.
Εκτιμώ ότι τώρα μπαίνουμε σε μια νέα φάση της μεταπτωχευτικής περιόδου. Η μάχη πρέπει να δοθεί εναντίον των δύο βασικών διαρθρωτικών προβλημάτων που επηρεάζουν την τύχη της χώρας: του πολιτικού λαϊκισμού και της παραγωγικής υπανάπτυξης. Προτεραιότητα και προϋπόθεση επιτυχίας είναι η πολιτική απόσυρση της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και η ανάδειξη μιας νέας διακυβέρνησης. Μιας «μεταρρυθμιστικής συμμαχίας» με ευρεία συμμετοχή.

Κλείνει ο κύκλος της παρακμής ή έχει ακόμη πιο κάτω;
Πιστεύω ότι διαρκώς κατανοούμε βαθύτερα τους λόγους της χρεοκοπίας μας, και ως κοινωνία και ως πολιτικός κόσμος. Άλλωστε η τελευταία σελίδα της, την οποία γράφει ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι πολύ διδακτική. Λίγο-πολύ, πλέον όλοι αισθανόμαστε ότι εμείς κυρίως είμαστε το πρόβλημα, ότι εμείς πρέπει να ξαναχτίσουμε με κόπο τη χώρα και την κοινωνία, ότι το βιώσιμο χτίσιμο χρειάζεται χρόνο και ότι, μέχρι να γίνει αυτό, θα εξακολουθήσουμε να ζούμε σε συνθήκες φτωχοποίησης.
Το δίλημμα «συνέχεια ή ξεπέρασμα της παρακμής» είναι πλέον ξεκάθαρα στο χέρι μας. Η απάντηση σε αυτό θα είναι πρωτίστως πολιτική.

Πώς έγινε και συνταράσσεται ο λεγόμενος ενδιάμεσος χώρος μετά την ανάδειξη του Κ. Μητσοτάκη στην ηγεσία της ΝΔ;
Η εκλογή Μητσοτάκη αιφνιδίασε το σύνολο του στάσιμου πολιτικού μας συστήματος και όχι μόνο τον ενδιάμεσο χώρο. Όμως η εκλογή αυτή έχει δρόμο και θα κριθεί τόσο μεταρρυθμιστικά όσο και ηγετικά.
Κατά τη γνώμη μου, η βαθύτερη επίδρασή της είναι η ανάδειξη της πραγματικής διαιρετικής πολιτικής γραμμής που υπάρχει στο πολιτικό σύστημα τα χρόνια της κρίσης, και όχι μόνο: λαϊκισμός εναντίον μεταρρυθμίσεων.
Οι κάθετες ιδεολογικές διακρίσεις της Μεταπολίτευσης ‒Δεξιά, Κέντρο, Αριστερά‒ ομογενοποιήθηκαν από το λαϊκισμό και δεν αποτελούν πλέον βιώσιμες πολιτικές λύσεις, ειδικά σε μια χώρα με διαρθρωτική κατάρρευση, όπως η Ελλάδα. Αυτό φάνηκε καθαρά και με τις διακυβερνήσεις Γ. Παπανδρέου και Α. Σαμαρά, όπου οι συσχετισμοί μεταξύ λαϊκισμού και μεταρρύθμισης ήταν συντριπτικοί υπέρ του λαϊκισμού και εντέλει καθόρισαν τις κυβερνητικές επιδόσεις. Για τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν συζητάμε, διότι πρόκειται για επιθετικό, καθολικό λαϊκισμό, που μετά το τρίτο μνημόνιο έγινε, εξ ανάγκης, προσαρμοσμένος λαϊκισμός.

Η ΝΔ κοιτάζει προς το κέντρο, ο ΣΥΡΙΖΑ επίσης, γι’ αυτό πιέζονται οι μεσαίοι παίκτες. Είναι σωστή αυτή η ανάγνωση;
Την τελευταία περίοδο συνυπάρχουν πολιτικά τρία αλληλένδετα πράγματα: η κατάρρευση της αντιμνημονιακής μυθολογίας, η εξελισσόμενη κεντροαριστεροποίηση του ΣΥΡΙΖΑ και η τελευταία ηγετική μεταβολή στη ΝΔ. Αυτά διαμορφώνουν ένα σκηνικό «κεντροποίησης» της πολιτικής ζωής, με αποτέλεσμα την πολιτική πίεση και το συνωστισμό στον μεσαίο χώρο.
Κατά τη γνώμη μου, το φαινόμενο αυτό έχει κοινωνική βάση. Ο κόσμος πλέον συνειδητοποιεί ότι στο ζοφερό περιβάλλον της χώρας δεν υπάρχουν περιθώρια για μεγάλα λόγια και υποσχέσεις, αλλά μόνο συγκεκριμένα και κοπιώδη βήματα απελευθέρωσης από την κρίση.

Είναι το ΠΑΣΟΚ μεταρρυθμιστικό κόμμα;
Το ΠΑΣΟΚ στο επίκεντρο της κρίσης προσπάθησε να συμπεριφερθεί ώριμα, αλλά, μέσα από σοβαρές αντιφάσεις, προσαρμόστηκε βίαια στη νέα κατάσταση και υπέστη γεωμετρική συρρίκνωση. Στη μετα-βενιζελική του περίοδο, δυστυχώς, επιστρέφει σε έναν αμήχανο νεολαϊκισμό. Τα δε σχήματα μεγέθυνσης που εισηγείται διέπονται από αυτή την αμηχανία, καθώς και από ασάφεια πολιτικού στίγματος.
Ένα παράδειγμα που έρχεται από το βαθύ παρελθόν είναι η θέση της ηγεσίας του για το ασφαλιστικό, με την οποία προτείνει να χρησιμοποιηθούν τα χρήματα των αποκρατικοποιήσεων και η λήψη ενός δανείου για να καλυφθούν τα ελλείμματα των ασφαλιστικών ταμείων!
Η εποχή, όμως, έχει αλλάξει ριζικά. Η πολιτική συνταγή δεν μπορεί να είναι «αφού ξεπεράσαμε τη λαίλαπα, επιστρέφουμε στις παλιές ιδέες των περασμένων μεγαλείων». Ο νέος δρόμος με πολιτική προοπτική δεν έχει επιστροφή στο παρελθόν. Είναι ριζικά μεταρρυθμιστικός και αντιλαϊκιστικός.

Είναι το Ποτάμι η «μαγιά του νέου», όπως λέει ο αρχηγός του;
Στα δημοκρατικά πολιτικά συστήματα η μετάβαση προκύπτει με υπερβάσεις, όχι με παρθενογενέσεις. Άρα σε κάθε νέα πραγματικά εξέλιξη εμπεριέχεται το θετικό του παρελθόντος. Οι απόλυτες καθαρότητες περί νέου (βλέπε ΣΥΡΙΖΑ) δεν υπάρχουν και ναυαγούν σύντομα.
Το Ποτάμι διέγραψε μια αξιόλογη κινηματική πορεία στον ενδιάμεσο μεταρρυθμιστικό χώρο, η οποία πιστώνεται στον Σταύρο Θεοδωράκη. Όμως οι κινηματικές προσπάθειες είναι ρευστές πολιτικά και χρειάζονται συνεχώς ωθήσεις και υπερβάσεις. Το πρόβλημα του Ποταμιού δεν είναι τόσο πρόβλημα ιδεολογικοπολιτικής πλατφόρμας όσο πρόβλημα μετεξέλιξης και διεύρυνσης.
Το Ποτάμι θα μπορούσε να γίνει ο καταλύτης για μια ευρύτερη συσπείρωση του ενδιάμεσου μεταρρυθμισμού. Ούτε να διαχυθεί στα άλλα σχήματα ούτε να απομονωθεί συρρικνούμενο. Να τολμήσει, να πρωτοστατήσει και κυρίως να αυτοδιατεθεί για να ιδρυθεί ένα μεγάλο μεταρρυθμιστικό αντιλαϊκιστικό κίνημα.

Υπάρχει δυνατότητα συγκρότησης μια σοβαρής σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής δύναμης;
Οι παλιές ιδεολογίες της νεωτερικής εποχής ‒φιλελευθερισμός, σοσιαλδημοκρατία και Αριστερά‒ είναι σε βαθιά κρίση και δεν μπορούν να απαντήσουν στα σύνθετα προβλήματα της εποχής. Το ίδιο ισχύει για τα παράγωγα σχήματά τους ‒Δεξιά, Κέντρο και Αριστερά‒, καθώς και για τις προσμείξεις τους ‒ Κεντροδεξιά και Κεντροαριστερά. Βέβαια, δεν υπάρχει τέλος των ιδεολογιών και της πολιτικής. Όμως οι νέες ιδεολογικές διαμορφώσεις είναι υπό αναζήτηση. Σήμερα τα προβλήματα των κοινωνιών της κρίσης επιδέχονται καλύτερα προγραμματικές και στρατηγικές λύσεις, επικαιροποιημένες και σύνθετες, απ’ ό,τι ασφυκτικά ιδεολογικά σχέδια.
Γι’ αυτό, άλλωστε, επιμένω ότι η διάκριση και άρα η απάντηση στο πλαίσιο «λαϊκισμός ή μεταρρύθμιση» είναι πιο αντιπροσωπευτική και πιο λειτουργική από τις διακρίσεις Δεξιάς, Κέντρου, Αριστεράς, που έχουν παρωχημένο λόγο με διακριτά επιμέρους χαρακτηριστικά αλλά καταλήγουν στην ίδια αποτυχημένη πράξη.

Γνωρίζετε αυτόν το χώρο από την καλή και από την ανάποδη όσο λίγοι. Υπάρχει ελπίδα ή είναι μονόδρομος η απορρόφηση από τον διπολισμό;
Απαντώ ευθέως. Αν ο χώρος συγκροτηθεί ως σοσιαλδημοκρατική πρόταση με νεο-λαϊκιστικό στίγμα, θα χειραγωγηθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ και θα λεηλατηθεί από τη ΝΔ. Αν συγκροτηθεί ως μεταρρυθμιστική πρόταση, έχουμε την ελπίδα να ανταγωνιστούμε τη ΝΔ και να επανεντάξουμε οικείες δυνάμεις που θα εγκαταλείψουν τον ΣΥΡΙΖΑ. Παραφράζοντας ένα γνωστό φραστικό σχήμα, ο ενδιάμεσος χώρος ή θα γίνει μεταρρυθμιστικός-αντιλαϊκιστικός ή θα συνθλιβεί από τον νέο διπολισμό. Προσβλέπω σε μια ριζική αλλαγή του λαϊκιστικού πολιτικού συστήματος της Μεταπολίτευσης. Με ηγεμονία των μεταρρυθμιστικών αντιλαϊκιστικών δυνάμεων σε όλο το πολιτικό φάσμα. Είναι όρος απαραίτητος για να επιβιώσει η Ελλάδα.
Θα επιθυμούσα βέβαια, γι’ αυτό άλλωστε προσπαθώ πολιτικά, η πρωτοβουλία του μεταρρυθμισμού να έλκει την καταγωγή της από τον ενδιάμεσο χώρο. Δεν είναι βέβαιο και δεν έχει τις πιθανότητες με το μέρος του. Παλεύουμε, όμως, και αυτό θα κριθεί.

—