Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της Ελλάδας σε συνεδρίαση της Ολομέλειάς της, παρουσία εκπροσώπων όλων των ευρωπαϊκών χωρών, αποφάσισε να τιμήσει τον Μάρτιο του 2018, τον κ. Γιώργο Ντάση, μέχρι πρόσφατα Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (Ε.Ο.Κ.Ε.) για την προσφορά του στον κοινωνικό διάλογο, την προσωπικότητά του και τη συμβολή του σε κρίσιμες περιόδους για την εμβάθυνση της δημοκρατίας και την πορεία της Ευρώπης.
Ο κοινωνικός διάλογος με στόχο την κοινωνική προστασία, την επένδυση στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, τις μεταρρυθμίσεις, τη βελτίωση του δυναμισμού της οικονομίας αποτελούν θεμελιώδεις συνιστώσες του ευρωπαϊκού μοντέλου κοινωνίας και ανάπτυξης. Πρόκειται για μια πραγματικότητα, η οποία έχει τις ρίζες της στην ιστορία της Ευρώπης και αποτελεί το διακριτικό της γνώρισμα σε σύγκριση με το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου κόσμου.
Την περίοδο που ακολούθησε το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ομάδες οικονομικών συμφερόντων, αλλά και η ευρύτερη κοινωνία των πολιτών, συνέβαλαν αποφασιστικά στην ανασυγκρότηση της Ευρώπης και στην πορεία προς το νέο ευρωπαϊκό όραμα. Στη συνέχεια ακολούθησε το άρθρο 11 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο υπογράμμισε ρητά την ανάγκη να διεξάγει η Ε.Ε. ανοιχτό και τακτικό διάλογο με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών κατά την προετοιμασία νομοθετικών προτάσεων. Οι κοινωνικοί εταίροι απέκτησαν τη δυνατότητα να δεσμεύονται σ’ ένα πραγματικό αυτόνομο κοινωνικό διάλογο, δηλαδή να διαπραγματεύονται με ανεξάρτητο τρόπο συμφωνίες, οι οποίες στη συνέχεια γίνονται κανόνες δικαίου. Ο κοινωνικός διάλογος αναδείχθηκε σε αναπόσπαστο στοιχείο της στρατηγικής για μία όλο και περισσότερο δημοκρατική και ανταγωνιστική Ευρώπη στο παγκόσμιο περιβάλλον
Ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου και του τρόπου δράσης των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών είναι σήμερα πιο αναγκαίος από ποτέ, ώστε να μην επιστρέψουμε στο συγκεντρωτικό μοντέλο διοίκησης, το οποίο απέχει κατά πολύ από τις αρχές της καλής διακυβέρνησης. Ταυτόχρονα απαιτούνται νέες μορφές συλλογικής έκφρασης, αλληλεγγύης και συμμετοχής, με βάση τις ανάγκες της κοινωνίας και με στόχο την ενίσχυση της άμεσης δημοκρατίας. Η δημιουργική αντιμετώπιση των νέων δεδομένων απαιτεί ένα μαζικό κοινωνικό κίνημα, ανοιχτό σε όλες τις κοινωνικές ομάδες, χωρίς καμία διάκριση και κανέναν αποκλεισμό.
Το θετικό είναι ότι στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί. Πρόσφατα, στην κοινωνική σύνοδο κορυφής στο Γκέτεμποργκ επισημάνθηκε η ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στον πολίτη, ν’ αναπτυχθεί περαιτέρω η κοινωνική διάσταση της Ένωσης και να προωθηθεί η σύγκλιση μέσω προσπαθειών σε όλα τα επίπεδα, μεταξύ άλλων και από τους κοινωνικούς εταίρους.
Η ανασύνταξη όμως του κοινωνικού διαλόγου δεν είναι εύκολη διαδικασία, γιατί σε συνθήκες όπως οι σημερινές, οι συνήθεις πρακτικές διαπραγματευτικής δύναμης θα πρέπει να τεθούν εξ ολοκλήρου στο περιθώριο. Οι αλλαγές που συντελούνται σε όλα τα επίπεδα είναι ταχύτατες και υπάρχουν πολλά αντιτιθέμενα συμφέροντα που συγκρούονται καθημερινά. Παράλληλα οφείλουμε να συνυπολογίζουμε τα νέα δεδομένα, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στη παγκόσμια σκηνή.
Η διέξοδος επομένως από την θεσμική κρίση της Ευρώπης απαιτεί χρόνο, είναι όμως μονόδρομος. Οι κοινωνικοί εταίροι βρίσκονται αντιμέτωποι με την πρόκληση της αναζωογόνησης των θεσμών εκπροσώπησης, διαλόγου, διαβούλευσης και διαπραγμάτευσης για τα κρίσιμα θέματα της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Βρισκόμαστε μπροστά στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, πριν καλά-καλά προσαρμοστούμε στην τρίτη, πολλές φορές με θεσμικά εργαλεία προηγούμενων εποχών. Η πρόκληση βρίσκεται στη σύλληψη, στη διαμόρφωση και στην υλοποίηση του νέου μέσα από διαδικασίες αντιπροσωπευτικού διαλόγου, αντιθέσεων και συναινέσεων.
Για άλλη μια φορά στη σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης, οι κοινωνικοί εταίροι καλούνται να δώσουν νέο νόημα στον κοινωνικό τους ρόλο και να επαναπροσδιορίσουν τις αρχές και τις αξίες εκείνες, που θα τους επιτρέψουν από την μία να προστατεύσουν τα συμφέροντα εκείνων που εκπροσωπούν και από την άλλη να συμβάλλουν καθοριστικά στην παραγωγική και κοινωνική ανασυγκρότηση της Ευρώπης.
Ο Γιώργος Ντάσης, από την εποχή που ήταν νεαρός συνδικαλιστής, εργάστηκε συστηματικά αναζητώντας σημεία σύγκλησης και συμφωνίας σε όλα τα κρίσιμα πεδία για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη τόσο της χώρας του, όσο και της Ευρώπης. Από τη θέση του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής αγωνίστηκε για ν’ αναδείξει τη σημασία και την αναγκαιότητα του κοινωνικού διαλόγου ως προϋπόθεση για την εύρεση των λύσεων και πολιτικών, που όχι μόνο θα μας δείξουν το δρόμο εξόδου από την κρίση, αλλά θα μας οδηγήσουν σε μια κοινωνία ειρήνης, ευημερίας και δικαιοσύνης.
Σε όλη του την πορεία υπερασπίστηκε την συμμετοχική δημοκρατία και την ευρωπαϊκή ιδέα του Μονέ και του Ντελόρ, η οποία σήμερα δοκιμάζεται μπροστά στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης.
Ο Γιώργος Ντάσης πάντα υποστήριζε ότι χρειαζόμαστε “μια φυγή προς το μέλλον” και ότι η κούρσα της Ευρώπης πρέπει να είναι στην κατεύθυνση της εναρμόνισης προς τα πάνω και όχι προς τα κάτω. Αυτό προϋποθέτει, όπως είχε δηλώσει, τη δημιουργία συνθηκών διατηρήσιμης ανάπτυξης, την αντιμετώπιση των εντεινόμενων κοινωνικών ανισοτήτων, της φτώχειας, των διαφορών μεταξύ του ευρωπαϊκού κέντρου και των περιφερειών και κύρια την ενίσχυση της δημοκρατίας σε όλα τα επίπεδα.
Ως Πρόεδρος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ελλάδος (Ο.Κ.Ε.), είχα την τύχη και την τιμή να συνεργαστώ στενά με το Γιώργο Ντάση, να γνωρίσω τη ζεστή, δημιουργική και ανθρώπινη φύση του.
Του οφείλω ένα μεγάλο Ευχαριστώ.
22 Μαΐου 2018
Ο Γιώργος Βερνίκος είναι Πρόεδρος Ο.Κ.Ε. και μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής των “Κινήσεων Πολιτών για τη Σοσιαλδημοκρατία”