Τις τελευταίες εβδομάδες όλες οι συζητήσεις μας επικεντρώνονται βασικά στα οργανωτικά τόσο του Κινήματος Αλλαγής όσο και των ΚΠΣ – πώς θα εκπροσωπηθούμε στο Κίνημα Αλλαγής, ποιοί θα μας ή δεν θα μας εκπροσωπήσουν, αν θα συνεχίσουμε με τριπρόσωπη εκπροσώπηση ή θα προτιμήσουμε τη μονοπρόσωπη, αν θα έχουμε γραμματέα και πώς θα τον λέμε αυτόν! – και έχουμε παραμελήσει τη συζήτηση για τις βασικές πολιτικές μας επιλογές.
Με θλίψη διαπιστώνω ότι έχει διαρραγεί ο ψυχικός σύνδεσμος που μας συνέδεε και με τον οποίο οδηγηθήκαμε στην Α’ και τη Β’ Συνδιάσκεψη. Συμμερίζομαι την ανάλυση του Γιάννη Τούντα. Θεωρώ ότι βάζουμε τον πήχη πολύ χαμηλά και εγώ πάντως δεν είμαι διατεθιμένος να αναλωθώ άλλο σε τέτοιου είδους προσωπικές διελκυστήνδες. Δεν μας τιμά, ούτε μας αξίζει. Χαίρομαι όμως που αρχίζει να διαφαίνεται κάποια σύγκλιση.
Όταν το 2012 αποφάσισα να ενώσω τα βήματά μου με την πορεία φίλων με τους οποίους είχαμε πολλές φορές διασταυρωθεί στο παρελθόν, ήδη από τη δεκαετία του ’70, το έκανα γιατί μας κινητοποιούσε μία κοινή βούληση: να ενωθεί ο χώρος της παράταξης, πάνω σε σύγχρονες βάσεις, με ανανεωτικό λόγο και πρακτικές που να εξασφαλίζουν την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Συμμετείχαμε στο εγχείρημα της πρωτοβουλίας των ΄58, και μετά στις ευρωεκλογές με το σχήμα της Ελιάς. Και βέβαια αυτό περνούσε μέσα από την ενότητα άλλων κινήσεων με παρόμοια στόχευση. Έτσι φτιάξαμε τις ΚΠΣ. Με μεγαλύτερη δύναμη συνεχίσαμε τις προσπάθειες, που οδήγησαν στη Δημοκρατική Παράταξη, μετά στη Δημοκρατική Συμπαράταξη και τώρα στο Κίνημα Αλλαγής.
Είμαστε ικανοποιημένοι από την εξέλιξη αυτή; Θα απαντήσω απερίφραστα, ναί! Το Κίνημα Αλλαγής αποτελεί αναμφισβήτητα μία πρόοδο σχετικά με την ενότητα και την ανανέωση του χώρου: τρία κοινοβουλευτικά κόμματα βρίσκονται πλέον κάτω από την ίδια στέγη και μαζί έχουν προσέλθει αρκετά ανεξάρτητα στελέχη και κινήσεις του χώρου. Οι ΚΠΣ είμαστε συνιδρυτές του Κινήματος Αλλαγής. Μπορούμε να πούμε ότι πετύχαμε τους στόχους μας; Θα απαντήσω απερίφραστα, όχι! Μένει πολλή δουλειά να γίνει. Για να απαλλαγεί το Κίνημα Αλλαγής από τα γενετικά χαρακτηριστικά που φέρει η ηγεσία και κυρίως ο πασοκικός κορμός του νέου φορέα. Για να ομογενοποιηθεί πραγματικά ο νέος και ενιαίος φορέας, και η απαραίτητη ώσμωση να οδηγ¨τταν είχα πει ρπόφαεν έχουμε κ΄τροβολήσει σε κάτι πραγματικό νέο και όχι σε ανακύκλωση του παλιού.
Θα συμφωνήσω με αυτούς που θεωρούν ότι η δικιά μας συμμετοχή σε αυτή την προσπάθεια έχει πλέον περιθωριοποιηθεί. Τί μας μένει τότε; Είτε να πάμε σπίτια μας, είτε να σταθούμε από έξω, πετροβολώντας και σπάζοντας τα τζάμια του νέου φορέα ως εκφραστές μίας και μόνης και αδιαπραγμάτευτης αλήθειας, είτε να δώσουμε μάχες από τα μέσα. Πιστεύω ότι παρά τις μικρές μας δυνάμεις έχουμε και το κύρος να το κάνουμε και είμαστε πιό πειστικοί, γιατί αντίθετα από πολλούς άλλους δεν έχουμε κάποιο προσωπικό συμφέρον να υπερασπιστούμε. Αυτό που εμένα μου φαίνεται αυτονόητο δεν ήταν για αρκετούς από τους εδώ παρόντες φίλους. Όταν είπα πρόσφατα την έκφραση «οι απόντες έχουν άδικο» έγινα στόχος αβασάνιστων σχολίων.
Όταν λέμε ομογενοποίηση δεν εννοούμε μονολιθική, μονοδιάστατη και δογματική ομοφωνία, αλλά πολυφωνία, σεβασμό στις μειοψηφίες, αναγνώριση των τάσεων. Αυτό πρέπει να το κατακτήσουμε, πρέπει όλοι να μάθουμε να αναζητούμε τη σύνθεση μέσα από καθημερινή προσπάθεια: η εσωκομματική δημοκρατία είναι όρος απαραίτητος για την μακροημέρευση του Κινήματος Αλλαγής.
Οι τάσεις χτίζονται πάνω σε ιδέες, όχι σε πρόσωπα. Ποιό είναι το ιδεολογικό στίγμα του Κινήματος Αλλαγής; Παλιότερα το ΠΑΣΟΚ αυτοπροσδιοριζόταν ως σοσιαλιστικό κόμμα και απέρριπτε μετά βδελυγμίας τη σοσιαλδημοκρατία ως δεξιά παρέκκλιση. Σήμερα μιλάμε γενικώς και αορίστως για Κεντροαριστερά. Ακόμα και εμείς στις ΚΠΣ που επιλέξαμε να εκφραζόμαστε στο όνομα της σοσιαλδημοκρατίας έχουμε αρχίσει να παραλείπουμε το Σ και να λέμε Κινήσεις Πολιτών – και πάντως έτσι μας αποκαλούν πολλοί από τους συνοδοιπόρους μας στο Κίνημα Αλλαγής. Πιθανότατα αυτό να εκφράζει την υποχώρηση των Σ/Δ κομμάτων σε όλη την Ευρώπη. Αλήθεια πώς ερμηνεύουμε την πτώση της σοσιαλδημοκρατίας; Πιστεύουμε ότι συνεχίζει σήμερα να αποτελεί την λύση στα προβλήματα του κόσμου; Η σοσιαλδημοκρατία ήταν πράγματι η καλύτερη απάντηση στην οικονομική και κοινωνική κατάσταση που ίσχυε ακόμα μέχρι τα τέλη του 20ου αι. Μπορούμε όμως να πούμε το ίδιο για την σημερινή εποχή της προχωρημένης παγκοσμιοποίησης και της 4ης βιομηχανικής επανάστασης;
Υπάρχουν διάφορες επιλογές όλες δημοκρατικές και σεβαστές. Αλλά όχι και σωστές. Αποφάσεις που πήραν οι λαοί νομίζοντας ότι υπηρετούσαν το καλό οδήγησαν συχνά σε καταστροφές. Κάτι τέτοιο βλέπουμε να επικρατεί σε πολλές από τις δημοκρατίες του δυτικού κόσμου. Η εθνικολαϊκιστική στροφή δεξιάς ή αριστερής προέλευσης δεν είναι καλός οιονός. Η εθνική περιχαράκωση έχει αποδειχθεί ότι στο τέλος του δρόμου οδηγεί πάντα σε πόλεμο.
Η μοιρολατρεία δεν μας ταιριάζει. Προτείνω να σκεφτούμε μήπως η σοσιαλδημοκρατία υπήρξε, αλλά δεν υπάρχει πιά, είναι ένα ιστορικό φαινόμενο που δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές συνθήκες – είναι ένα πουκάμισο αδειανό! Ακόμα και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι έτοιμος να το ενδυθεί, εν είδει εργαλειοποιημένου συμβόλου και όχι ως μπούσουλα για κοινωνικές διεκδικήσεις.
Αντίθετα έχουμε ένα πείραμα που συντελείται τώρα, μπροστά στα μάτια μας, όχι σε συνθήκες εργαστηρίου, αλλά σε χρόνο υπαρκτό και σε πραγματικές διαστάσεις, είναι η πρόταση του Γάλλου Προέδρου Μακρόν. Ο ίδιος ο Γάλλος Πρόεδρος δεν επιθυμεί να ενταχθεί σε κάποιο από τα γνωστά σχήματα. Για την οικονομία της συζήτησης θα πούμε ότι βρίσκεται πιό κοντά σε αυτό που ονομάζεται σοσιαλ-φιλελευθερισμός. Πώς δηλαδή σε καθεστώς οικονομίας της αγοράς παντρεύεται η ελευθερία του επιχειρείν με το απαραίτητο δίχτυ κοινωνικής προστασίας για τους πιό αδύναμους.
Πολλοί από ευκολία ή από πνευματική αβελτηρία βάζουν τις ιδέες Μακρόν σε ένα σακούλι, κολλούν επάνω την ετικέττα «φιλελέ» και νομίζουν ότι ξόφλησαν. Υπενθυμίζω εδώ ότι ο νεοφιλελευθερισμός ως μπαμπούλας και όρος του πολιτικού λεξιλογίου που χρησιμοποιείται μετά την περίοδο Θάτσερ για να αμαυρώσει συλλήβδην τους αντιπάλους δεν επιζεί πουθενά αλλά παρά μόνο στην Ελλάδα.
Δεν θα προτείνω να υιοθετήσουμε αβασάνιστα τις απόψεις Μακρόν. Αλλά θεωρώ ότι είναι χρήσιμο όταν άλλοι ψάχνουν τη «χαμένη» αριστερά, εμείς να τις μελετήσουμε και ενδεχομένως να τις εντάξουμε λιγώτερο ή περισσότερο στο οπλοστάσιό μας. Έτσι και αλλιώς οι ευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις θα κληθούν αρκετά σύντομα να τοποθετηθούν απέναντι στην πρωτοβουλία του Μακρόν να δημιουργήσει μία νέα κατάσταση σε ευρωπαϊκό επίπεδο με την ευκαιρία των ευρωεκλογών μέσα από τον διεμβολισμό των παραδοσιακών πολιτικών σχηματισμών.
Σας προτείνω να μην παρακάμψουμε τη συζήτηση, να μην την αποφύγουμε. Σας καλώ να συστήσουμε μία ομάδα εργασίας που να εξετάσει την συλλογιστική που σας ανέπτυξα, να κάνει προτάσεις προς το Κίνημα Αλλαγής και εφόσον το κρίνουμε σκόπιμο να αφιερώσουμε μία επόμενη εκδήλωση των ΚΠΣ πάνω στο θέμα.
* Ο Τάκης Αναστόπουλος είναι μέλος της ΣΓ των ΚΠΣ και μέλος της ΚΠΕ του Κινήματος Αλλαγής