Αγαπητές φίλες & αγαπητοί φίλοι,

είναι ιδιαίτερα θετικό ότι, για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, ο χώρος της Δημοκρατικής Παράταξης προωθεί έναν ανοιχτό και ουσιαστικό διάλογο για την ανάπτυξη στην χώρα, αλλά και ειδικά για το μέλλον της Κρήτης.

Προσωπικά, και ως μέλος της γραμματείας των “Κινήσεων Πολιτών για την Σοσιαλδημοκρατία”, χαιρετίζω αυτή την πρωτοβουλία.

Νομίζω ότι, ο πολιτικός μας χώρος πάσχει, τόσο στον σχεδιασμό όσο και στην συζήτηση αναπτυξιακών προτεραιοτήτων. Αλλά κυρίως στην προώθηση συγκεκριμένων & αποτελεσματικών λύσεων.

Μέχρι πρότινος, αναμασάγαμε όρους και προτεραιότητες, που προέκυπταν μέσα από τα κείμενα των ευρωπαϊκών αποφάσεων για τα διαρθρωτικά ταμεία.

Ενώ, η οπτική μας, πολλές φορές, περιστρεφόταν γύρω από την απορρόφηση χρημάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και την διαχείριση τους, μέσα από κρατικές και αυτοδιοικητικές δομές. Πολλές φορές με περιορισμένη, στενών οριζόντων θα έλεγα, ή & πελατειακή λογική, σε ότι αφορούσε την επιχειρηματικότητα.

Η κρίση απέδειξε ότι, με αυτό το μοντέλο ανάπτυξης, και με «όραμα» απλά και μόνο την απορροφητικότητα, δεν μπορούμε να πάμε πουθενά.

Τώρα, επί του συγκεκριμένου…

Έχουμε συνηθίσει όταν μιλάμε για το νησί και την χώρα μας να χρησιμοποιούμε δύο όρους …«την σημαντική γεωστρατηγική θέση στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων» ή «Ανατολής – Δύσης» και τα «μεγάλα μας συγκριτικά πλεονεκτήματα».

Ήρθε λοιπόν η ώρα να οριοθετήσουμε τι σημαίνει αυτό. Και κυρίως να πούμε ποιες είναι οι πολιτικές & οι παρεμβάσεις, που θα πρέπει να υλοποιήσουμε για να αποκτήσουν περιεχόμενο αυτές οι αναφορές. Αλλά και για τα εργαλεία, που θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε. Και για τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν. Ταυτόχρονα, θα πρέπει σύντομα να υιοθετήσουμε ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα για ότι πούμε. Καθώς και να εξασφαλίσουμε τις πηγές χρηματοδότησης, τις συνθήκες για την πραγματική απόσβεση των επενδύσεων, αλλά και την κοινωνική τους ανταποδοτικότητα!

Συγκεκριμένα για την Κρήτη.

Λέμε συχνά ότι το νησί μας είναι «κόμβος που ενώνει ηπείρους και λαούς». Αυτό, όμως δεν μπορεί να γίνει χωρίς ένα μεγάλο διεθνές αεροδρόμιο, με δυνατότητα να εξελιχτεί σε κόμβο /hub, όπως λέγεται διεθνώς, για την μεταφορά επιβατών και εμπορευμάτων.

Δεν γίνεται να αξιοποιήσουμε γεωστρατηγική θέση του νησιού, χωρίς ένα εμπορικό & βιομηχανικό λιμάνι διεθνών προδιαγραφών. Είτε μιλήσουμε μια μετεξέλιξη κάποιου από τα υπάρχοντα στα βόρεια παράλια. Είτε για ένα νέο στα νότια.

Ενώ θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι τόσο το νέο αεροδρόμιο όσο και το νέο λιμάνι θα πρέπει να συνδυαστούν με χωροθέτηση-δημιουργία μικρών βιοτεχνικών πάρκων. Πάρκων στα οποία θα υπάρχει συγκεκριμένο πλαίσιο λειτουργίας και κίνητρα για εγκατάσταση ελληνικών ΜΜΕ επιχειρήσεων, αλλά και επιχειρήσεων που θα αξιοποιούν παραγωγικά τα είδη που θα εισάγονται (συναρμολόγηση, συσκευασία, ποιοτικός έλεγχος, κ.λπ.)

Δεν είναι δυνατό να λέμε ότι είμαστε έτοιμοι να υποδεχτούμε ακόμα μεγαλύτερα τουριστικά ρεύματα και ότι επιδιώκουμε τον 12μηνο τουρισμό, χωρίς ένα οδικό δίκτυο τουλάχιστον από το Καστέλι μέχρι την Σητεία & την Ιεράπετρα, που να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές ασφαλείας, που οι επισκέπτες του νησιού μας έχουν συνηθίσει στις χώρες τους.

Ομοίως αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς επαρκή και φτηνά παραγόμενη, περιβαλλοντικά φιλική ενέργεια.

Αγαπητές φίλες και φίλοι,

επιβάλλεται να πούμε στον λαό της Κρήτης την αλήθεια για τις μεγάλες επενδύσεις που πρέπει να γίνουν! Το τολμήσαμε σχετικά αργά με το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι, το 2003. Αλλά στα υπόλοιπα είμαστε ακόμα πολύ πίσω.

Το κυριότερο όμως, που δειλά έχουμε αρχίσει να λέμε,  είναι ότι αυτά τα έργα δεν μπορούν, πια, να γίνουν από το δημόσιο ή την αυτοδιοίκηση. Όχι μόνο γιατί δεν έχουν τους πόρους. Αλλά κυρίως γιατί δεν έχουν την τεχνογνωσία και την δυνατότητα παρακολούθησης των μεθόδων διοίκησης και των τεχνολογιών κατασκευής, συντήρησης & λειτουργίας τέτοιων έργων, που εξελίσσονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ούτε φυσικά την δυνατότητα να το κατασκευάσουν γρήγορα, όπως απαιτείται, μετά από 9 χρόνια ύφεσης.

• Έτσι πρέπει να θέσουμε άμεσα τις προτεραιότητες μας!

1. Να δεσμευτούμε για την κατασκευή σύγχρονου οδικού δικτύου μήκους περίπου 500 χλμ. σε όλη την Κρήτη (ΒΟΑΚ: Καστέλι-Χανιά-Αγ. Νικόλαο-Σητεία, ΝΟΑΚ: Νέο αεροδρόμιο Καστελίου – Ιεράπετρα, Νέο αεροδρόμιο Καστελίου – Αγ. Γαλήνη, Ηράκλειο – Μοίρες).

Δίκτυο που θα κατασκευαστεί με την μέθοδο που κατασκευάστηκαν η Αττική Οδός ή η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου. Δηλαδή με συμμετοχή ιδιώτη επενδυτή, που θα αναλάβει την κατασκευή του έργου, μέσα σε 7-10 χρόνια, και την συντήρηση-λειτουργία του, για άλλα 30 με 40 χρόνια. Δε νοείται να συνεχίσουμε στην Κρήτη το μοντέλο λειτουργίας της ΕΥΔΕ/ΒΟΑΚ, ούτε καν τύπου ΟΑΚ ή ΕΓΝΑΤΙΑ ΑΕ για την κατασκευή και διαχείριση τέτοιων έργων. Τα έργα αυτά δεν γίνονται για την Κρήτη του 2030. Πρέπει να μας πάνε μέχρι το 2060-70.

Και να τολμήσουμε να πούμε ότι είναι καλύτερα να έχουμε έναν σύγχρονο και άψογο αυτοκινητόδρομο, με λογικά & αναλογικά διόδια. Και σχετικές ευνοϊκές ρυθμίσεις για την τοπική κυκλοφορία… Παρά την τραγωδία εκατοντάδων νεκρών & τραυματιών, που βιώνουμε. Αλλά και την αυξημένη κατανάλωση καυσίμων & εκπομπών CO₂ . Και φυσικά την ταλαιπωρία & τον χαμένο χρόνο, που συνεπάγεται ο σημερινός ΒΟΑΚ.  Όλα αυτά δημιουργούν αντικίνητρο στην μετακίνηση των μόνιμων κατοίκων.

2. Πρέπει να πούμε ότι η Κρήτη χρειάζεται ένα βιομηχανικό λιμάνι για την διακίνηση φορτίων κάθε είδους. Λιμάνι που δεν θα εμπλέκεται σε τουριστικές και ακτοπλοϊκές δραστηριότητες, και που θα λειτουργεί συμπληρωματικά με τον Πειραιά σε ότι αφορά τα Ε/Κ. Εξυπηρετώντας, έτσι, την διακίνηση εμπορευμάτων στους άξονες : Σουέζ – Γιβραλτάρ, Σουέζ – Μαύρη Θάλασσα, Σουέζ – Γένοβα/Αδριατική και Γιβραλτάρ – Ισραήλ/Συρία. Που στην ουσία είναι οι βασικοί άξονες εμπορίου με την Άπω & Μέση Ανατολή.

Ειδικά ο τελευταίος άξονας θα είναι κομβικός για την χώρα μας μετά το τέλος -ελπίζω το συντομότερο δυνατό- του πολέμου, και την έναρξη της ανοικοδόμησης της περιοχής. Ομοίως ο άξονας αυτός είναι ζωτικός και για τους ενεργειακούς δρόμους, όπως έχει ήδη ειπωθεί. Δεν μπορεί η Κρήτη να παίξει ρόλο σε όλο αυτό το διεθνές περιβάλλον χωρίς ένα διεθνές εμπορικό/βιομηχανικό λιμάνι.

3. Αντίστοιχα πρέπει να προετοιμαστούμε και για το θέμα της αξιοποίησης των υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης.
   1. Δηλαδή, να ενημερώσουμε τους πολίτες ότι, κάπου πρέπει να δημιουργηθούν εγκαταστάσεις για την επεξεργασία/αποθήκευση του φυσικού αερίου και την μεταφόρτωση του σε πλοία ή μέσω αγωγών. Και να συμφωνήσουμε ότι είναι ευθύνη της πολιτείας να σχεδιάσει τις βέλτιστες επιλογές για το που θα γίνουν αυτές. Να σχεδιάσουμε εμείς για να μην μας επιβληθεί «βιαστικά» από τις ανάγκες ή την αγορά…
   2. Επίσης επιβάλλεται να χωροθετήσουμε εγκαταστάσεις (χερσαίες & θαλάσσιες) για την συναρμολόγηση και την επισκευή-συντήρηση τμημάτων των εξεδρών & του εξοπλισμού άντλησης πετρελαίου και φυσικού αερίου.
   3. Ακόμα, πρέπει να πούμε και να σχεδιάσουμε, πιθανά μικρές στο νησί, αλλά ίσως και άλλες μεγαλύτερες, εγκαταστάσεις, σε κάποιο άλλο σημείο της χώρας, για την επεξεργασία του πετρελαίου και την δημιουργία μιας εύρωστης πετροχημικής βιομηχανίας.

Γιατί ο «μαύρος χρυσός» γίνεται ακόμα πιο «χρυσός», όταν μπορείς να κερδίζεις θέσεις εργασίας και συνάλλαγμα και από τα παράγωγα του πετρελαίου, που είναι εκατοντάδες! Θα ήταν πολύ δυσάρεστο, αν ο «μαύρος χρυσός» εξελιχτεί όπως και ο άλλος «χρυσός» της Κρήτης, το ελαιόλαδο!

Δεν κερδίζουμε από το ελαιόλαδο όλη την υπεραξία του –αφού δεν το συσκευάζουμε και δεν εμπορευόμαστε εμείς… Δεν πρέπει να αφήσουμε να γίνει το ίδιο και με το σύνολο των κοιτασμάτων πετρελαίου, που τυχόν θα αξιοποιηθούν τα επόμενα 30-70 χρόνια.

Εδώ, θα ήθελα να κάνω μια πολιτική, ίσως και φιλοσοφική παρατήρηση. Είμαι σίγουρος ότι όλοι οι κρητικοί θέλουν να έχουν πλήρη πρόσβαση στα αγαθά του σύγχρονου βιομηχανικού και τεχνολογικού πολιτισμού. Και ότι με ζήλο επιδιώκουν να έχουν τα εισοδήματα που θα τους το εξασφαλίσουν αυτό…

Όμως τα ανάλογου ύψους εισοδήματα μπορούν να παραχθούν μόνο αν συμμετέχουμε, ως χώρα, ισότιμα, δημιουργικά και εντατικά στην έρευνα για την δημιουργία και την παραγωγή μέρους όλων αυτών των αγαθών. Αν συμμετέχουμε ανταγωνιστικά στον παγκόσμιο καταμερισμό κεφαλαίων – παραγωγής – εργασίας. Ώστε να εξασφαλίζουμε τα αναγκαία συναλλαγματικά διαθέσιμα για εισαγωγές, χωρίς ελλείμματα.

Διότι είναι γνωστό ότι ένα μεγάλο μέρος της λιτότητας που βιώνουμε δεν οφείλεται μόνο στα ελλείμματα του δημοσίου, αλλά και στο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Και για να είναι μικρό ή ισοσκελισμένο αυτό το έλλειμμα πρέπει, είτε να παράγεις & να εξάγεις προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας… Είτε να καταναλώνεις λιγότερα εισαγόμενα προϊόντα υψηλής αξίας…

Αυτό το τελευταίο συμβαίνει στην χώρα μας. Και αυτό οδήγησε στην συρρίκνωση της μεσαίας τάξης, που έχει την τάση να καταναλώνει τέτοιου είδους αγαθά.

Θεωρώ ότι το Σχέδιο Ελλάδα, αυτό το σκέλος έρχεται να θεραπεύσει! Δηλαδή, να δώσει τέτοια ώθηση στην παραγωγή και στην εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας, ώστε να ανέβει το εθνικό εισόδημα και άρα και το βιοτικό επίπεδο όλων μας. Αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνε αν δεν πούμε αλήθειες. Αν δεν πάρουμε αποφάσεις και δεν συγκρουστούμε με τον αναχρονισμό, αγνοώντας το πολιτικό κόστος.

4. Και μιλώντας για αναχρονισμό και πολιτικό κόστος δεν γίνεται να μην αναφερθούμε στην λεγόμενη «πράσινη ανάπτυξη». Την πολεμάει ο Τραμπ… αλλά φαίνεται ότι την πολεμάνε και οι κρητικοί.

Η πράσινη ανάπτυξη περιλαμβάνει, ανάμεσα στα άλλα, τις ΑΠΕ, την εξοικονόμηση ενέργειας, την διαχείριση-ανακύκλωση των απορριμμάτων, την ορθολογική διαχείριση του νερού –τόσο για τις καλλιέργειες όσο και για την οικιακή χρήση και την βιοτεχνία. Και φυσικά την μείωση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων, από την βιομηχανική παραγωγή, μέχρι την αυτοκίνηση.

Πρέπει να πούμε ευθέως στον λαό της Κρήτης ότι, υπάρχει ζωτικό εθνικό, κοινωνικό & περιβαλλοντικό συμφέρον για την αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού της Κρήτης.

Πρέπει να πούμε ότι επιβάλλεται να αξιοποιήσουμε κάθε σπιθαμή από το 4% του εδάφους, ανά ΟΤΑ, που προβλέπει το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, για την παραγωγή ενέργειας. Προκειμένου να χρηματοδοτήσουμε τον περαιτέρω εξηλεκτρισμό διαφόρων δραστηριοτήτων, όπως π.χ. της κίνησης με ηλεκτρικά αυτοκίνητα, που είναι το μέλλον της αυτοκίνησης.

Ξέρετε, μου προκαλεί μεγάλη έκπληξη όταν βλέπω ανθρώπους της λεγόμενης «ριζοσπαστικής αριστεράς», που καταγγέλλουν τα «παλιά κόμματα» για την αποβιομηχάνιση της πατρίδας μας. Και για το κλείσιμο ναυπηγείων, εργοστασίων ελαστικών, σωληνουργείων, υφαντουργικών μονάδων, κ.α., να πρωτοστατούν επί χρόνια στην παρεμπόδιση λειτουργίας νέων παραγωγικών μονάδων.

Όταν βλέπω «περιβαλλοντικά ευαίσθητους» να ανέχονται, από την μια, το εργοστάσιο που καίει μαζούτ στα Λινοπεράματα ή την χρήση του λιγνίτη. Ενώ από την άλλη, να υποδαυλίζουν το «κίνημα» ενάντια στις ΒΑΠΕ, που είναι μια περιβαλλοντικά ανώδυνη, οικονομική & εγχώριας προέλευσης λύση, ενάντια στην καύση εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων.

Αυτή η καταστροφή πρέπει να σταματήσει και εμείς πρέπει να μπούμε μπροστά, και απέναντι σε αυτό τον λαϊκισμό που κατατρώει τις τοπικές κοινωνίες.

Κάποια από τα εργοστάσια της εποχής μας –που συνδυάζονται με τα λεγόμενα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα– είναι οι ΑΠΕ (αιολική, ηλιακή, γεωθερμική, κ.λπ.), οι βιολογικοί καθαρισμοί, οι μονάδες επεξεργασίας και διαχείρισης απορριμμάτων, οι εγκαταστάσεις ανακύκλωσης, οι εγκαταστάσεις αφαλάτωσης, όπου υπάρχει χαμηλό δυναμικό πόσιμου νερού, και πολλές άλλες δραστηριότητες που οδηγούν σε βιώσιμη & διαρκή ανάπτυξη.

Δεν γίνεται να θέλουμε να χαρακτηριζόμαστε αντι-λαϊκιστές και προοδευτικοί, αν δεν μπούμε μπροστά και δεν φέρουμε & στο νησί μας τη νέα «πράσινη» παραγωγική και τεχνολογική επανάσταση που συντελείται.

Κλείνοντας, θέλω να πω ότι επιβάλλεται να δούμε πως θα προσαρμοστεί στην Κρήτη και μια βασική σκέψη του Προγράμματος «ΕΛΛΑΔΑ». Μια σκέψη που λέει ότι, πάνω σε κάποιες «κομβικές» επενδύσεις ή παραγωγικούς πόλους, θα πρέπει να «κουμπώσουν» και άλλες δράσεις, που θα τονώνουν την τοπική οικονομία.

• Κάποιες βασικές ιδιωτικές ή ΣΔΙΤ επενδύσεις της έχω ήδη αναφέρει. Μερικές ακόμα μπορούν να σχετίζεται με την βιομηχανία κρουαζιέρας, το yachting και την λειτουργία υδατοδρομίων.

Από την εμπειρία μου, ως αναπληρωτής Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΛΗ, διαπίστωσα ότι υπάρχει ενδιαφέρον από τις εταιρείες κρουαζιέρας για την λειτουργία βάσης εκκίνησης (homeport) κρουαζιέρας από την Κρήτη.

Μέχρι σήμερα, η βασική τους επιλογή για αυτό είναι το Ηράκλειο. Με την μεταφορά του αεροδρομίου στο Καστέλι, ίσως μπει στο κάδρο τους η Σούδα. Ενώ, με την πιθανή ολοκλήρωση της επένδυσης στο Τοπλού, θα μπορούσε και η Σητεία. Φυσικά, χωρίς έναν νέο ΒΟΑΚ, όπως είπα & πριν, αυτή η συζήτηση αρχίζει και τελειώνει στο Ηράκλειο.

5. Πρέπει, λοιπόν, να μιλήσουμε ευθέως για σύμβαση παραχώρησης μιας προβλήτας στο λιμάνι του Ηρακλείου και μέρους του περιβάλλοντος χώρου, για την ανάπτυξη σταθμού εκκίνησης κρουαζιέρας.
6. Τόσο αυτή η επένδυση, όσο και αυτή του αεροδρομίου, ενός εμπορικού-βιομηχανικού λιμανιού, του νέου ΒΟΑΚ, των ΑΠΕ και των άλλων «πράσινων» βιομηχανιών, ακόμα και σε οικιακό ή συνεταιριστικό επίπεδο (όπως π.χ. στην Σίφνο), μπορούν να οδηγήσουν σε πολλές συνέργιες.

Συνέργιες με το τοπικό επιστημονικό & ερευνητικό δυναμικό της Κρήτης, αλλά και με την υπάρχουσα μεταποιητική βιοτεχνία μας –με πολλά περιθώρια για δημιουργία νέας. Και φυσικά με τον κλάδο των υπηρεσιών.

Από την έρευνα και την παραγωγή στον κλάδο της Τεχνολογίας Υλικών & των κατασκευών, μέχρι τον Τουρισμό Εμπειρίας. Και από τον κλάδο της περιβαλλοντικής επιτήρησης για την προστασία της εναέριας πανίδας της Κρήτης, μέχρι την γεωργο-κτηνοτροφική παραγωγή, την αλιεία και την βιοχημική αντιμετώπιση περιβαλλοντικών καταστροφών, από διαρροές πετρελαίου ή άλλα φαινόμενα.

Υπάρχει ένα τεράστιο πεδίο επιστημονικής έρευνας, ανάπτυξης πατεντών και παραγωγής τελικών εμπορεύσιμων προϊόντων και παροχής ανταγωνιστικών διεθνώς υπηρεσιών.

ΚΑΙ ΜΙΑ ΚΟΜΒΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ.

Πρέπει να κατανοήσουμε ότι κάθε «πρόβλημα» που δημιουργεί μια παραγωγική επένδυση ή μια νέα τεχνολογία ή διαδικασία παραγωγής πρέπει να το βλέπουμε ως μια αφετηρία. Μια αφετηρία για επιστημονική έρευνα, νέες πατέντες και νέα προϊόντα ή διαδικασίες, που θα μπορούμε να εξάγουμε διεθνώς.

Έτσι έχουν εξελιχθεί όλες οι βιομηχανικές χώρες της «δύσης» και πλέον και της «Ανατολής». Ενισχύοντας την πρόοδο. Και όχι σταματώντας την! Παρά τους όποιους κινδύνους. Και αντιμετωπίζοντας τους στην συνέχεια μέσα από την επιστήμη και την τεχνολογία.

Συνεπώς, πιστεύω ότι ένα τοπικό στοχευμένο σχέδιο ενισχύσεων, φορο-ελαφρύνσεων & ειδικής πρόνοιας στις συμβάσεις παραχώρησης ή ΣΔΙΤ, με επίκεντρο αυτές τις συνέργειες, θα μπορούσε να απογειώσει την Κρήτη.

Φυσικά, ανάμεσα στα άλλα, χωρίς αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο της λειτουργίας των ΑΕΙ & της έρευνας. Και χωρίς καταπολέμηση της «ύποπτης» γραφειοκρατίας, πολλά από αυτά θα μείνουν κενό γράμμα.

Ελπίζω όλα όσα έχουν ειπωθεί σήμερα να συγκεντρωθούν και πραγματικά να τύχουν της κατάλληλης επεξεργασίας, ώστε να αποτελέσουν το νέο εθνικό, περιφερειακό και τοπικό αναπτυξιακό σχέδιο, αλλά και το μεταρρυθμιστικό μας πρόγραμμα.

Πρόγραμμα που θα αλλάξει για τρίτη φορά την Ελλάδα, μετά το 1981 & το 2004. Και θα συνεχίσει τα δειλά βήματα που ξεκινήσαμε το 2009!

Ευχαριστώ.

(ακολουθούν αναπτυξιακές προτάσεις για την Περιφέρεια Κρήτης)

Μεταφορές-υποδομές & φυσικό περιβάλλον για μια βιώσιμη ανάπτυξη

1. Αναζήτηση ιδιώτη επενδυτή (π.χ. ΣΔΙΤ, σύμβαση παραχώρησης, κ.λπ.) για την κατασκευή-λειτουργία ενός βιομηχανικού λιμανιού στην Κρήτη (π.χ. Σούδα, Κορακιά, Αθερινόλακος, Ιεράπετρα, Τυμπάκι, κ.α.)

Σκοπός ενός τέτοιου λιμανιού θα είναι η διακίνηση φορτίων κάθε είδους, χωρίς να εμπλέκεται σε τουριστικές και ακτοπλοϊκές δραστηριότητες. Σε ότι αφορά τα Ε/Κ το λιμάνι θα λειτουργεί συμπληρωματικά με τον Πειραιά, εξυπηρετώντας την διακίνηση εμπορευμάτων στους άξονες : Σουέζ – Γιβραλτάρ, Σουέζ – Μαύρη Θάλασσα, Σουέζ – Γένοβα/Αδριατική και Γιβραλτάρ – Ισραήλ/Συρία. Που στην ουσία είναι οι βασικοί άξονες εμπορίου με την Άπω & Μέση Ανατολή.

Επίσης, θα μπορούσαν σε αυτό το λιμάνι να αναπτυχθούν εγκαταστάσεις διακίνησης καυσίμων, ώστε να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός στην κρητική αγορά και μην χρησιμοποιούνται πλοία RO-RO που μεταφέρουν πετρέλαιο, υγραέριο, κ.λπ., με βυτιοφόρα οχήματα! (Ενώ θα μπορούσε να συμβάλει και στην μεταφορά των υπαρχόντων εγκαταστάσεων στα Λινοπεράματα.)

Ακόμα ένα τέτοιο λιμάνι –ανάλογα με την γεωγραφική του θέση και το ενδιαφέρον του επενδυτή– θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και ως σταθμός ανεφοδιασμού-τροφοδοσίας πλοίων.

Το νέο λιμάνι θα πρέπει να ανταποκρίνεται στην πολιτικές πράσινης ανάπτυξης/μειωμένων εκπομπών CO₂ που προωθεί η ΕΕ, εφαρμόζοντας τις οδηγίες για την ηλεκτροδότηση ελλιμενισμένων πλοίων και την παροχή LNG ως καύσιμο κίνησης σε πλοία. Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι κατά πάσα πιθανότητα κανένα μεγάλο λιμάνι της Κρήτης (με εξαίρεση ίσως της Σούδας) δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε αυτές τις απαιτήσεις, λόγω σχετικής αδυναμίας περαιτέρω επέκτασης του και της γειτνίασης του με αστικές περιοχές και αρχαιολογικές ζώνες.

2. Αναζήτηση ιδιώτη-επενδυτή για σύμβαση παραχώρησης-δημιουργία «προβλήτας κρουαζιέρας» (π.χ. Ηράκλειο, Σητεία, Σούδα) και μέρους του περιβάλλοντος χώρου, για την ανάπτυξη σταθμού εκκίνησης κρουαζιέρας (περιηγητικός πλους).

Η ανωτέρω επενδυτική πρόταση χρονολογείται από το 2011-12, και την περίοδο που ήρθη το καμποτάζ. Οι μεγάλες εταιρείες κρουαζιέρας αναζητούν χώρους για να δημιουργήσουν υποδομές ελλιμενισμού κρουαζιερόπλοιων, που να ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές ασφάλειας, ποιότητας εξυπηρέτησης και μοντέλου λειτουργίας που επιθυμούν. Οι επενδύσεις αυτές (έχουν ήδη υλοποιηθεί σε Κωνσταντινούπολη, Γένοβα, κ.λπ.) πολλές φορές συνοδεύονται από κατασκευή μαρίνας, ξενοδοχείου και εμπορικού κέντρου.

Σε αντάλλαγμα, πέρα από την άμεση επένδυση, εγγυώνται αύξηση των επισκεπτών (4-5 φορές πάνω από την σημερινή π.χ. επισκεψιμότητα στο λιμάνι του Ηρακλείου), επιμήκυνση των ωρών παραμονής/διανυκτέρευση κρουαζιερόπλοιων, επιπλέον έσοδα από την αεροπορική μεταφορά των επισκεπτών που εκκινούν/τελειώνουν τον περιηγητικό πλου τους από την Κρήτη, κ.λπ. Ενώ από την σύμβαση παραχώρησης ο Ο.Λ. ή ο φορέας διαχείρισης μπορεί να εισπράξει μέχρι και το 5% του ετήσιου ακαθάριστου τζίρου του συγκεκριμένου σταθμού κρουαζιέρας.

Η ανωτέρω δραστηριότητα αποτελεί μια κατεξοχήν εξωστρεφή δράση, που αυξάνει τα έσοδα και άλλων επιχειρήσεων του τουριστικού κλάδου (π.χ. μουσεία, ξενοδοχεία, λοιπά τουριστικά καταστήματα). Αφού πολλοί από τους επισκέπτες πριν ή μετά την κρουαζιέρα επιλέγουν να διαμείνουν 2-5 μέρες στον προορισμό αφετηρία/τέρμα. Ενώ δημιουργούνται σημαντικά έσοδα από τις ανάγκες τροφοδοσίας των πλοίων, τις δαπάνες του προσωπικού τους (600-2000 άτομα ανά πλοίο), συμβατικές εργασίες επισκευών-συντήρησης-μεταφοράς ανταλλακτικών, κ.α.

Επίσης, σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και επιχειρήσεις μπορούν να δημιουργηθούν πιο συνεκτικά τουριστικά πακέτα διαμονής με έμφαση στον αγροτουρισμό, τις θεματικές εκδρομές –μικροκρουαζιέρες (yachting/ περίπλους της Κρήτης, αξιοποίηση υδατοδρομίων, κ.λπ.) Στην ουσία μιλάμε για μια τεράστια ευκαιρία εμβάθυνσης & καλύτερης προώθησης του τουρισμού εμπειρίας, ιδίως στην αγορά της Βόρειας Αμερικής.

Ενώ με μια τέτοια επένδυση μπορεί να δημιουργηθεί μια σημαντική βάση για τον 12μηνο τουρισμό, αφού κρουαζιέρες στη ΝΑ Μεσόγειο, γίνονται επί 10 μήνες τον χρόνο (Μάρτιο – Δεκέμβριο). Αλλά και μια σημαντική κρίσιμη μάζα επισκεπτών για το «Διεθνές Φεστιβάλ Κρητικής Διατροφής και Γαστρονομίας» και για την προώθηση του στο εξωτερικό.

Οι θεσμικές παρεμβάσεις που απαιτούνται αφορούν τα ζητήματα πλοήγησης, ρυμούλκησης, λιμενεργατικά δικαιώματα, χρήσεις γης, όρους δόμησης/οικοδομικές άδειες, κ.λπ.

3. Αντίστοιχα πρέπει να προετοιμαστούμε και για το θέμα της αξιοποίησης των υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης. Η προετοιμασία αυτή αφορά την ενημέρωση των πολιτών και την χωροθέτηση διαφόρων εγκαταστάσεων:
   1. Για την επεξεργασία/αποθήκευση του φυσικού αερίου και την μεταφόρτωση του σε πλοία ή μέσω αγωγών.
   2. Για εγκαταστάσεις (χερσαίες & θαλάσσιες) για την συναρμολόγηση και την επισκευή-συντήρηση τμημάτων των εξεδρών & του εξοπλισμού άντλησης πετρελαίου και φυσικού αερίου.
   3. Μικρές (στο νησί) ή μεγαλύτερες (αλλού), για την επεξεργασία/αποθήκευση πετρελαίου και την δημιουργία μιας εύρωστης (πετροχημικής) βιομηχανίας για την παραγωγή των παραγώγων του πετρελαίου.

Πρέπει να συμφωνήσουμε ότι είναι ευθύνη της πολιτείας να σχεδιάσει τις βέλτιστες επιλογές για το που θα γίνουν αυτές οι εγκαταστάσεις. Να τις σχεδιάσουν οι δημόσιοι θεσμοί –σε συνδυασμό με τους ενεργειακούς δρόμους & το βιομηχανικό λιμάνι– για να μην μας επιβληθούν «βιαστικά» από τις ανάγκες ή την αγορά…

4. Στήριξη και προώθηση μεγάλων, μικρών και συνεταιριστικών (όπως π.χ. στην Σίφνο) επενδύσεων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με ΑΠΕ.

Πρέπει να πούμε ευθέως στον λαό της Κρήτης ότι, υπάρχει ζωτικό εθνικό, κοινωνικό & περιβαλλοντικό συμφέρον για την αξιοποίηση του αιολικού, ηλιακού και γεωθερμικού δυναμικού της Κρήτης, στο πλαίσιο του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, για την παραγωγή ενέργειας.

Στο συγκεκριμένο θέμα απαιτείται εντατική ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών. Τόσο για τον μηδενικό κίνδυνο αυτών των επενδύσεων, όσο και κυρίως για τα σημαντικά οφέλη για την εθνική και κρητική οικονομία, την ενεργειακή αυτάρκεια και τον περιορισμό των εισαγωγών. Αλλά και στην οικονομία κάθε σπιτιού με την μείωση/κατάργηση των ΥΚΩ.

Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο ενεργειακός σχεδιασμός πρέπει να λαμβάνει υπόψη την πολιτική για την μείωση των εκπομπών CO₂ και την προώθηση του εξηλεκτρισμού στην αυτοκίνηση και τα ελλιμενισμένα πλοία. Αλλά και την ραγδαία μεγέθυνση του τουρισμού.

5. Προώθηση επενδύσεων (ΣΔΙΤ ή συμβάσεις παραχώρησης) για την δημιουργία/ανταγωνιστική λειτουργία μαρίνων (Καστέλι Κισάμου, Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο, Μάλια, Αγ. Νικόλαο, Σητεία, Τσούτσουρα, Κόκκινο Πύργο, Σφακιά, Γαύδο, κ.λπ.)

Είναι προφανές ότι το yachting είναι μια ιδιαίτερη και σημαντική μορφή εναλλακτικού τουρισμού, με τεράστια προστιθέμενη αξία για την εθνική οικονομία και τις τοπικές κοινωνίες. Όμως αυτό δεν μπορεί να αναπτυχθεί στην Κρήτη (λόγω της απόστασης της από τα νησιά του Αιγαίου και του κυματώδους Κρητικού Πελάγους) χωρίς ένα τοπικό δίκτυο μαρίνων. Μόνο έτσι μπορεί να δημιουργηθεί μια ανθηρή βιομηχανία που θα επικεντρωθεί σε εκδρομές με αντικείμενο τον περίπλου της Κρήτης και την προσέγγιση ορισμένων κοντινών νησιών (π.χ. Κάσος, Γαύδος).

Μια-δυο από αυτές τις μαρίνες επιβάλλεται να διαθέτουν υποδομές για mega yachts, τα οποία θα μπορούν να ελλιμενίζονται για μεγάλο διάστημα (κυρίως τους χειμερινούς μήνες) στην Κρήτη αντί για μαρίνες άλλων χωρών (π.χ. Τουρκίας, Ιταλίας, Γαλλίας). Επίσης, σε εθνικό επίπεδο υπάρχει σημαντική ανάγκη για χώρους χερσαίας στάθμευσης σκαφών (κυρίως μεσαίων ιστιοπλοϊκών) και για μικροεπισκευές-συντηρήσεις σε τέτοια σκάφη. Η ζήτηση προέρχεται κυρίως από ιδιοκτήτες σκαφών που τα ελλιμενίζουν σε μαρίνες στα παράλια του Ατλαντικού που πλέον (λόγω της κλιματικής αλλαγής) πλήττονται από σοβαρές καταιγίδες και θυελλώδεις ανέμους κατά την διάρκεια του χειμώνα.

Οι θεσμικές παρεμβάσεις που απαιτούνται αφορούν ζητήματα ευθύνης, διοίκησης & διαχείρισης λιμένων & ακτών, χωροθέτηση θαλάσσιας/χερσαίας ζώνης και επιτάχυνσης των διαδικασιών για έγκριση master plan, ΜΠΕ, καθορισμού χρήσεων γης, όρων δόμησης/έκδοση διάφορων αδειών, κ.λπ.

Παρόμοια διαχείριση επιβάλλεται να γίνει και με την λειτουργία δικτύου υδατοδρομίων στην Κρήτη.

6. Κατασκευή ενός σύγχρονου οδικού δικτύου μήκους τουλάχιστον 500 χλμ. σε όλη την Κρήτη (ΒΟΑΚ: Καστέλι-Χανιά-Αγ. Νικόλαο-Σητεία, ΝΟΑΚ: Νέο αεροδρόμιο Καστελίου – Ιεράπετρα, Νέο αεροδρόμιο Καστελίου – Αγ. Γαλήνη, Ηράκλειο – Μοίρες).

Δίκτυο που θα κατασκευαστεί με την μέθοδο που κατασκευάστηκαν η Αττική Οδός ή η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου. Δηλαδή με συμμετοχή ιδιώτη επενδυτή, που θα αναλάβει την κατασκευή του έργου, μέσα σε 7-10 χρόνια, και την συντήρηση-λειτουργία του, για άλλα 30 με 40 χρόνια.

Δε νοείται να συνεχίσουμε στην Κρήτη το μοντέλο λειτουργίας της ΕΥΔΕ/ΒΟΑΚ, ούτε καν μοντέλο τύπου ΟΑΚ ή «ΕΓΝΑΤΙΑ ΑΕ» για την κατασκευή και διαχείριση τέτοιων έργων. Τα έργα αυτά δεν γίνονται για την Κρήτη του 2030. Πρέπει να μας πάνε μέχρι το 2060-70. Επίσης πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τον κυκλοφοριακό φόρτο της Κρήτης υπό το πρίσμα της ανάπτυξης-εξέλιξης όλων των παραπάνω επενδύσεων (νέο αεροδρόμιο, βιομηχανικό λιμάνι, ενεργειακά κοιτάσματα, κ.α.) και κυρίως της διόγκωσης του τουριστικού ρεύματος. Η τουριστική ανάπτυξη της νότιας Κρήτης (με το νέο αεροδρόμιο) είναι προ των πυλών! Με τους ρυθμούς που κινείται η τουριστική βιομηχανία και με το αναπτυξιακό σοκ, που επιδιώκουμε, ο ΒΟΑΚ που σχεδιάζεται σήμερα, θα είναι «πολύ μικρός» το 2030…

7. Όλες οι παραπάνω επενδύσεις μπορούν να σχεδιαστούν έτσι ώστε να οδηγήσουν σε πολλές συνέργιες. Συνέργιες με το τοπικό επιστημονικό & ερευνητικό δυναμικό της Κρήτης, αλλά και με την υπάρχουσα μεταποιητική βιοτεχνία μας –με πολλά περιθώρια για δημιουργία νέας. Και φυσικά με τον κλάδο των υπηρεσιών.
8. Συνέργιες στον κλάδο της Τεχνολογίας Υλικών & των κατασκευών. Οι συμβάσεις παραχώρησης για την κατασκευή μεγάλων έργων, ανάμεσα στα ανταλλάγματα/ανταποδοτικά οφέλη θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την συνεργασία των φορέων εκτέλεσης/διαχείρισης με ερευνητικά κέντρα/τοπικές παραγωγικές μονάδες για την παραγωγή υλικών φιλικών προς το περιβάλλον, πυρίμαχων, κ.λπ. ή με ιδιότητες μόνωσης, παραγωγής & εξοικονόμησης ενέργειας, συλλογής νερού για αρδευτική χρήση, κ.λπ.
9. Συνέργιες με αγροτουριστικές ή αγροτικές παραγωγικές μονάδες. Οι εταιρείες κρουαζιέρας αναζητούν διαρκώς νέες δραστηριότητες που ανανεώνουν το περιεχόμενο των τουριστικών πακέτων που προωθούν. Η στήριξη της δικτύωσης & σχετικών επιχειρηματικών πρωτοβουλιών για την προώθηση του τουρισμού εμπειρίας σε επισκέπτες κρουαζιέρας, οφείλει να είναι μια συμπληρωματική δικής μας πολιτική. Το ίδιο μπορεί να γίνει και στο πλαίσιο των επισκεπτών με yacht.
10. Συνέργιες με επιστημονικούς & ερευνητικούς φορείς (π.χ. ΜΦΙΚ). Είναι ενδεχόμενο ορισμένες δραστηριότητες της σύγχρονης παραγωγικής διαδικασίας, της διαχείρισης απορριμμάτων/λυμάτων, κ.λπ. να εγκυμονούν κάποιους κινδύνους για το φυσικό περιβάλλον της ενδοχώρας της Κρήτης. Για το σκοπό αυτό απαιτείται να προβλεφθούν συνέργιες για την περιβαλλοντική επιτήρηση βιομηχανικών εγκαταστάσεων, την προστασία της εναέριας πανίδας της Κρήτης, κ.α., στο πλαίσιο ανταποδοτικών πόρων από τα έσοδα συγκεκριμένων επενδύσεων (π.χ. ΑΠΕ).
11. Συνέργιες για την ενίσχυση της γεωργο-κτηνοτροφικής παραγωγής, της αλιείας, κ.λπ. Ορισμένες επενδύσεις, κυρίως στον κλάδο της παραγωγής ενέργειας μπορούν να αξιοποιηθούν για την στήριξη άλλων κρίσιμων τοπικών παραγωγικών δραστηριοτήτων. Έτσι, εκτός από την εξοικονόμηση μέσω ΥΚΩ θα μπορούσε να προβλεφθεί ειδικό τιμολόγιο για την παροχή ρεύματος σε αγροτο-κτηνοτροφικές μονάδες σε όσες περιοχές όπου εγκαθίστανται μονάδες παραγωγής ενέργειας.
12. Συνέργιες για την βιοχημική αντιμετώπιση περιβαλλοντικών καταστροφών, από διαρροές πετρελαίου ή άλλα φαινόμενα. Είναι προφανές ότι η εξόρυξη κάθε λογής ορυκτών εγκυμονεί διάφορους περιβαλλοντικούς κινδύνους. Οι αντίστοιχες επενδύσεις θα πρέπει να συνοδεύονται από συνέργιες με επιστημονικούς/ερευνητικούς φορείς (π.χ. ΕΛΚΕΘΕ) για την περιβαλλοντική επιτήρηση. Ενώ μπορεί να ενισχυθεί η δημιουργία «δικτύου» επιχειρήσεων για παρέμβαση σε περίπτωση ατυχήματος.

Όλες οι παραπάνω συνέργιες, που αφορούν τον ερευνητικό-ακαδημαϊκό χώρο, μπορούν να ενισχύσουν την εξωστρέφεια και το διεθνές ενδιαφέρον για το «Πανευρωπαϊκού Φόρουμ Έρευνας Επιστήμης και Τεχνολογίας». Μια και η «πράσινη ανάπτυξη» και η προστασία του περιβάλλοντος (επιτήρηση – μέτρηση επιπτώσεων, πρόληψη – παρέμβαση, αποκατάσταση, κ.λπ.) είναι ζητήματα αιχμής για την έρευνα, την τεχνολογία και την παραγωγή.

ΗΡΑΚΛΕΙΟ, 17.06.2017

Ο ΜΑΝΟΛΗΣ ΠΕΤΡΑΚΗΣ είναι Μέλος της Συντονιστικής Γραμματείας των “ΚΙΝΗΣΕΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ για την ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ” & Μέλος Συντονιστικού Οργάνου Ν. Ηρακλείου Δημοκρατικής Συμπαράταξης