Την ώρα που η χώρα έδινε μια μάχη απέναντι σε έναν σοβαρότατο φυσικό κίνδυνο, αυτή τη μάχη έπρεπε να την δώσει σύσσωμη. Οι στιγμές που τεράστιες εκτάσεις δάσους και καλλιεργειών καταστρέφονται, που χιλιάδες συμπολίτες μας βλέπουν τους κόπους χρόνων να εξαφανίζονται χάνοντας τις περιουσίες και τις δουλειές τους αλλά και τις ίδιες τους τις ζωές να εκτίθενται σε άμεσο κίνδυνο, οι στιγμές που χιλιάδες άνδρες και γυναίκες του πυροσβεστικού σώματος, Έλληνες και Ευρωπαίοι, της δασικής υπηρεσίας και άλλων συναρμόδιων φορέων αλλά και χιλιάδες εθελοντές αγωνίζονται, αγνοώντας την σωματική εξάντληση και τον προσωπικό κίνδυνο, δεν μπορεί να είναι χρόνος μικροπολιτικών αντιπαραθέσεων.
Πολιτική κριτική, ναι. Μικροπολιτική προπαγάνδα, όχι !
Τώρα όμως που οι καταστροφικές πυρκαγιές βρίσκονται σε ύφεση και η διαχείριση των συνεπειών τους σε εξέλιξη, ευχόμενοι να σταματήσει εδώ η εθνική καταστροφή αυτό το καλοκαίρι, πρέπει να επισημανθούν και οι ανάγκες διερεύνησης τυχόν ευθυνών, πολιτικών και υπηρεσιακών, αλλά κυρίως οι ανάγκες προσεκτικής ανάλυσης των υφιστάμενων διαδικασιών, δομών και θεσμών ώστε να διαγνωστούν και να θεραπευθούν συστημικές αστοχίες και προβλήματα. Διότι οι φυσικοί κίνδυνοι δεν μπορούν ασφαλώς να εξαλειφθούν. Η αντιμετώπισή τους ωστόσο μπορεί να βελτιστοποιηθεί έτσι ώστε οι περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές τους συνέπειες να περιορίζονται στο ελάχιστο δυνατό. Αυτή την στάση πιστεύουμε πρέπει να υιοθετήσει το σύνολο του πολιτικού μας συστήματος απέχοντας από κάθε προσπάθεια επικοινωνιακής και εκλογικής εκμετάλλευσης της φυσικής καταστροφής και του ανθρώπινου πόνου. Κάτι τέτοιο δεν θα έπρεπε να είχε συμβεί στο παρελθόν και δεν πρέπει να επαναληφθεί ούτε τώρα ούτε στο μέλλον!
Προβλήματα που διαιωνίζονται
Από το 2007 οι ανεξέλεγκτες δασικές πυρκαγιές σε πολλές περιοχές της χώρας είχαν ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους εκατοντάδες συμπολίτες μας, να καούν χιλιάδες στρέμματα σε δασικές και καλλιεργούμενες εκτάσεις, εκατομμύρια παραγωγικά δέντρα και πολλές χιλιάδες ζώα, με συνολικό κόστος περισσότερο από 3,5 δις €. Σήμερα η χώρα μας αντιμετωπίζει και πάλι μια πολύ δύσκολη κατάσταση, ως αποτέλεσμα των ακραίων αυτών καιρικών συνθηκών με ανεξέλεγκτες πυρκαγιές οι οποίες βρήκαν, παρά τις βαρύγδουπες εκ των προτέρων δηλώσεις, για ακόμη μια φορά ανέτοιμο τον Εθνικό μηχανισμό πολιτικής προστασίας να αντιμετωπίσει την κατάσταση.
Με τον Ν. 4662/2020 η κυβέρνηση θέσπισε αλλά δεν έχει θέσει σε πλήρη παραγωγική λειτουργία τον Εθνικό Μηχανισμό Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων. Ήταν τέτοια η βεβαιότητα των αρμοδίων Υπουργών ότι μετά την ψήφιση του νόμου όλα θα είναι υπό έλεγχο που στις 29/5/2021, μετά την σύγκλιση του Συντονιστικού Οργάνου να δηλώνουν ότι: «Ολόκληρη η Ελλάδα θα είναι ασφαλής» και ότι «η χρονιά αυτή θα τελειώσει με τρόπο που θα καταστήσει τη χώρα ασφαλή και απρόσβλητη από φυσικές καταστροφές»!!! Ωστόσο η αποτυχία είναι τεράστια και τις συνέπειες θα πληρώνει η χώρα για μεγάλο διάστημα. Στον κύκλο διαχείρισης των πυρκαγιών -πρόληψη, προετοιμασία, αντιμετώπιση, αποκατάσταση- δυστυχώς και η κυβέρνηση της ΝΔ, μετά απ΄ αυτή του ΣΥΡΙΖΑ, ασχολήθηκε αποκλειστικά και μόνο, και μάλιστα πλημμελώς, με την αντιμετώπιση, αδιαφορώντας για τον κρίσιμο ρόλο της πρόληψης και της προετοιμασίας. Και βεβαίως εκκρεμούν ερωτήματα σχετικά με την επάρκεια των επίγειων και –ιδίως- των εναέριων αντιπυρικών μέσων και του τρόπου με τον οποίο οι ανάγκες εκτιμήθηκαν και ιεραρχήθηκαν.
Η διαχείριση των πυρκαγιών απέδειξε ότι στην εκδήλωση φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών είναι πολύ εύκολο να κάνεις αντιπολίτευση και εξαιρετικά δύσκολο να χειριστείς τα ζητήματα αποτελεσματικά όταν είσαι κυβέρνηση!!!
Άλλο «επιτελικό» και άλλο συγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό κράτος
Στόχος ενός επιτελικού κράτους είναι να δημιουργήσει τις δομές αλλά κυρίως τις διαδικασίες εκείνες που θα επιτρέπουν στον κάθε εμπλεκόμενο να γνωρίζει σε κάθε περίπτωση τι πρέπει να κάνει, πώς θα το κάνει και πότε θα το κάνει, χωρίς να χρειάζεται για επικοινωνιακούς λόγους, ο εκάστοτε πρωθυπουργός ή υπουργός να φορά στολή ή εξαρτήματα, προσποιούμενος πως καθοδηγεί τους έμπειρους επαγγελματίες.
Το λεγόμενο «επιτελικό» κράτος δεν είναι, και δεν μπορεί να είναι, αποτελεσματικό όσο είναι θεσμικά συγκεντρωτικό και ταυτόχρονα διαδικαστικά ανοργάνωτο και χαοτικό. Επιτελικό κράτος, στον τομέα της πολιτικής προστασίας, δεν υπήρξε παρά τη δημιουργία 16 νέων θέσεων στην πυραμίδα διαχείρισης των κρίσεων (μία θέση υφυπουργού, μία θέση αναπληρωτή γενικού γραμματέα, μία θέση εθνικού συντονιστή και 13 θέσεις περιφερειακών συντονιστών) τους οποίους μέχρι σήμερα δεν κατόρθωσε να εντάξει λειτουργικά στην οργάνωση και λειτουργία των δομών πολιτικής προστασίας.
Είναι οι στιγμές των κρίσεων που αποκαλύπτουν με πάταγο τις αστοχίες έτσι ώστε ακόμη και τα ακριβοπληρωμένα media να μην είναι σε θέση να τις καλύψουν. Η επικέντρωση της προσπάθειας στην επικοινωνιακή διαχείριση της καταστροφής, ενεργοποιώντας και παρασκηνιακές μεθοδεύσεις εντυπωσιασμού της κοινής γνώμης, και όχι στην ουσιαστική ενημέρωση, μειώνει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς και υποβαθμίζει την δημοκρατία.
Οι τραγικές εμπειρίες του πρόσφατου παρελθόντος από την Ηλεία και το Μάτι δυστυχώς δεν έγιναν μάθημα.
Χρειάζεται άμεσα ένας νέος, όχι μόνο θεσμικός αλλά κυρίως διαδικαστικός, σχεδιασμός, με αντίστοιχες υποδομές και μέσα, για την υλοποίηση του οποίου θα πρέπει να αξιοποιήσουμε μεγάλο μέρος των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Σχεδιασμός που θα είναι προϊόν διαβούλευσης όλων εμπλεκομένων κι όχι προσωπική στρατηγική προσωρινών κυβερνητικών οργάνων.
Για τις αναλυτικότερες θέσεις και προτάσεις των Κινήσεων δείτε: